Chapter 3

Мэдээллийн систем, Байгууллага, Менежмент, Стратеги
Агуулга:

• Менежерүүд нь мэдээллийн системийг амжилттай ашиглаж, зохион байгуулахын тулд мэдвэл зохих байгууллагын чухал онцлогуудыг илрүүлэн гаргаж, дүрслэн үзүүлэх
• Байгууллага дахь мэдээллийн системийн нөлөөллийг үнэлэх
• Байгууллагын менежерүүдийн үйл ажиллагаанд мэдээллийн систем хэрхэн дэмжлэг үзүүлж буйг тогтоох
• Өрсөлдөгчийнхөө давуу далд тохирсон бизнесийн янз бүрийн стратегийг мэдээллийн системээр хэрхэн дэмжих
• Стратегийн мэдээллийн систем болон менежментийн шийдвэрт суурилсан боломжуудыг тодорхойлох

Байгууллага болон мэдээллийн систем

• Байгууллага, Мэдээллийн технологи 2-ын хоорондын холбоо

Байгууллага гэж юу вэ?

• Тогтвортой, албан ёсны нийгмийн байгууламж
• Хүрээлэн буй орчин болон үйл ажиллагааны нөөцийг ямар нэгэн бүтээгдэхүүн бий болгохын тулд ашиглагч

Байгууллагын микро эдийн засгийн тодорхойлолт

Байгууллагын үйл явцын тодорхойлолт

• Эрх, онцгой эрх, үүрэг, хариуцлагын нэгдэл
• Зөрөлдөөний үр дүнд цаг хугацааны давтамжтайгаар нарийн балансчилагдсан
• Зөрөлдөөнт шийдвэр

Бүх байгууллагад байдаг түгээмэл шинж

• Ажлын тодорхой хуваарилалт
• Шатлалт бүтэц
• Тодорхой дүрэм журамтай
• Хариуцлагын шударга тогтолцоо
• Албан тушаал нь мэргэшилээсээ хамаарсан
• Тухайн байгууллагын хувьд хамгийн их бтээмжтэй

(Routines )болон бизнес Үйл ажиллагаа

• Routines бол тус тусын үйл явцын загвар
• Бизнес үйл ажиллагаа нь routines-ийн нэгдэл
• Бизнес пүүс (firm)-үүд нь бизнес үйл ажиллагааны цуглуулга
• Бизнес үйл ажиллагаа нь давтагдаж байдаг бүх нөхцөл байдлуудыг зохицуулах боломжийг байгууллагуудад олгодог

Routines, бизнес процесс, пүүсүүд

Байгууллагын политик

• Янз бүрийн үзэл бодол нь политикийн тэмцэл, өрсөлдөөн тэмцлүүдэд хүргэдэг.
• Байгууллагын өөрчлөлтөнд бэрхшээл учруулна
• Байгууллагын давтагдашгүй онцлогууд
• Зохион байгуулалт
• Зорилго (goals)
• Сонгогчид
• Удирдлагын хэв маяг
• Зорилго (tasks)
• Орчны хүрээлэл

Байгууллагын зохион байгуулалт

• Үйлдвэрлэлийн бүтэц: Жижиг, эхэлж буй бизнес
• Бүтцийн хүнд суртал: Дунд шатны үйлдвэрлэлийн пүүс
• Хуваарилалтын хүнд суртал: Хөрөнгийн 500 пүүс (Fortune 500 firms)
• Мэргэжлийн хүнд суртал: Хуулийн пүүс, сургуулийн систем, эмнэлгүүд
• Adhogracy: Consulting firms

Байгууллага ба хүрээлэн буй орчин

• Байгууллага болон хүрээлэн буй орчин нь харилцан хамааралтай
• Байгууллагууд нь нийгэм болон хүрээлэн буй орчинд нээлттэй, тэдгээрээс хараат байдалтай
• Байгууллагууд нь мөн өөрийн гадаад орчиндоо нөлөөлж чаддаг

Байгууллага болон хүрээлэн буй орчин нь харилцан хамааралтай

Байгууллага дахь бусад ялгаанууд

• Эцсийн зорилго
• Өөр өөр бүлгүүд болон сонгогчид
• Удирдлагын зан төлөв
• Үүрэг даалгаврууд болон технологи

Мэдээллийн технологийн Үйл ажиллагааг зохион байгуулах
Мэдээллийн системийн хэлтэс нь доорх зүйлсийг хариуцдаг.

• HW
• SW
• Data storage
•  Networks

Мэдээллийн технологийн Үйлчилгээ

Мэргэжилтнүүдийн бүрэлдэхүүн

• Програмист: Өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн, компьютерийн SW-ийн бүтцийг зохиогч
• Системийн аналист: Бизнесийн асуудлыг шийдэлд хүргэхийн тулд мэдээллийн системийн хэлтсийг байгууллагын бусад хэсэгтэй холбогч болдог
• Мэдээллийн системийн менежер: Янз бүрийн мэргэжилтнүүдийг удирдагчид
• CIO: Пүүс дэх мэдээллийн системийн үйл ажиллагааг хариуцсан ахлах менежер
• Бусад хэрэглэгчид

Бизнесийнбайгууллага болон байгууллагад Мэдээллийн систем хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

• Мэдээллийн технологи нь капиталын зардал,мэдээллийн зардлыг харилцан уялдаатайгаар хоёуланг нь өөрчилдөг.
• Мэдээллийн системийн технологи нь ажиллах хүчний , капиталын, үйлдвэрлэлийн хүчин зүйл нь юм.
• Үйл ажиллагааны зардлын онол: Фирмүүд зах зээлп оролцохдоо зардлаа хэмнэхийг оролдож байдаг.|Үйл ажиллагааны зардал|
• Байгууллагын мэдээллийн технологи үйл ажиллагааны зардлын онолд нөлөөлөх нь
• Фирмийн онол: Фирм нь хувийн ашиг сонирхолтой бүлгүүдийг гэрээ хэлэлцээр хяналт шалгалтаар удирдана.
• Байгууллагын гол хэлтэс нэгжийн зардал ( зохион байгуулалтын болон хяналтын зардал хамаарна. )
• Мэдээллийн технологи нь байгууллагын гол хэлтэс нэгжийн зардлыг бууруулж чадна. Ажилчдыг нэмэгдүүлэхгүйгээр,хяналтын зардлыг нэмэгдүүлэхгүйгээр байгууллагыг хөгжүүлэх боломжтой.

мэдээллийн технологи удирдлагын зардалд нөлөөлөх нь:

• Мэдээллийн технологи байгууллагыг хавтгай болгох нь:
• Шатлалсан хавтгай байдал
• Цаг үеийн мэдээллийг түгээлтийн өргөжилт
• Шийдвэр гаргалтын хурдны өсөлт
• Менежментийн үр ашгийн өсөлт болон хяналт шалгалтгүйгээр доод түвшний менежерүүдэд боломж олгох

• Хяналт шалгалтын менежментийн хугацаа “менежер тус бүрээр хяналуулах ажилчдын тоо” өсөх болно.
• Үйлдвэрлэлийн байгууллага
• Ур чадвар болон мэдлэгт тулгуурласан эрх мэдлийн өсөлт
• Мэдээллийн технологи нь сүлжээний өндөр хурдыг шаарддаг.
• Virtual Firms
• Хүмүүс болон санаануудыг холбоход сүлжээг хэрэглэдэг.
• Нийлүүлэгч болон хэрэглэгчдэд шинэ бүтээгдэхүүн үйлчилгээг хүргэх
• Уламжлалт зохион байгуулалттай хил хязгаар болон байршилд хязгаар байхгүй
• Байгуулгын уян хатан чанарын өсөлт
• Мэдээллийн систем нь жижиг болон том байгуулгын уян хатан чанарыг нэмэгдүүлдэг.
• Жижиг байгуулагууд нь илүү их хүч чадалтай болон том байгуулагын хэмжээнд хүрэхийн тулд ашигладаг.

• Том байгууллагууд нь жижиг байгууллагуудыг илүү идэвтэй болгох болон уриалахад мэдээллийн технологийг ашигладаг.
• Өөрчлөлтийг эсэргүүцэх ойлголт
• Мэдээллийн систем нь байгууллагын бодлогод хязгаарлалт тавьж эхэлсэн Яагаад гэвэл мэдээллийн систем гол нөөцөд нөлөөлдөг юм.
• Мэдээллийн систем нь байгууллагын дотоод журам, бодлого, соёл, ажил хэргийг өөрчлөх боломжтой.
• Том том төслүүдийн бүтэлгүйтдэг нийтлэг шалтгаан нь зохион байгуулалтын бодлогын өөрчлөлтийг эсэргүүцдэгт байдаг.

Интернет ба байгууллага

• Интернэт нь хялбар байдал хадгалалт бизнесийн байгууллагуудад зориулагдсан мэдлэг ба мэдээллийн хувиарлалтыг нэмэгдүүлдэг.
• Интернэт нь байгууллагуудын удирдлагын болон үйл ажиллагааны зардлыг бууруулдаг.
• Интернэт технологид суурилсан бизнесийн үйл ажиллагаа нь маш хурдацтай амжилттай байдаг

Байгууллага дахь менежерийн үүрэг

• Менежментийн уламжлалт тодорхойлолт
• Үндсэн функцүүд:

Төлөвлөх
Байгуулах
Зохицуулах
Шийдвэрлэх
Хянах

• Менежментийн тодорхойлсноор:

Менежерүүд нь ажлынхаа эх үүсвэрийг ажиглалт дээр тулгуурладаг.
Менежерийн үүрэг
Аливаа байгууллагат менежерүүд нь маш идэвхтэй
үүрэг гүйцэтгэнэ.
Менежментийн үүрэг

• Хувийн дүгнэлт
• Мэдээлэл
• Шийдвэр

Хувийн дүгнэлт
Менежерүүд нь ажил үүргийн хувьд маналайлагч болон
удирдагч байх

• Мэдээлэл
• Менежерүүд нь мэдээллийг хүлээн аваад түүнийгээ бусдад түгээх
• Шийдвэр

Менежерүүд нь аливаа зөрчилдөөнийг шийдвэрлэх,
нөөцийг хуваарилахад идэвхтэй элсэн ордог.
Шийдвэр гаргах загварууд:

• Оновчтой загвар
• Байгууллагын загвар
• Брюкрат загвар
• Улс төрийн загвар

Оновтой загвар
Менежер нь хувь хүнд зорилгоо тодорхойлох, ажил үүргээ сонгоход туслах зорилготой.
Байгууллагын загвар
Байгууллагын улс төрийн бүтэц олон онцлог шинжүүдийг хэлэлцдэг.
Улс төрийн загвар
Байгууллага нь сонирхлын бүлэг болон улс төрийн лидерүүдийн хоорондох ажлын хэлэлцээрийг хийж гүйцэтгэдэг.
Брюкрат загвар
Ямар ч байгууллагын дүрэм журам болон бизнесийн үйл ажиллагааны үргэлжлэх хугацаа нэг жил байдаг.
Шинэ системийн төлөвлөгөөг хэлэлцэх хүчин зүйлүүд:

• Байгууллагын хүрээлэн буй орчин
• Байгууллагын бүтэц, шатлан захирах ёс, мэргэжил, дэг журам болон бизнесийн үйл ажиллагаа
• Улс төрийн болон соёлын байгууллагууд
• Удирдлагын хэв маяг болон байгууллагын төрөл
• Системийг хэрэглэж буй ажилчдын харьцаа

МС-ийн хэв маягт ажил үүргийн төрөл, шийдвэр, үйл ажиллагаа нөлөөлдөг
Системийн загварын онцлог шинжүүд

• Уян хатан чанар, өгөгдлийн сонголтыг нэмэгдүүлэх, мэдээллийг үнэлэх
• Менежментийн хэв маяг, ур чадвар, мэдлэг зэргийг дэмжих боломж
• Үр дүнтэй сонголтуудыг удирдах боломж
• Брюкрат болон улс төрийн байгууллагуудын эрэлт хэрэцээний мэдрэмж

Агуулга:
- Стратеги болон түүний ангилал
- Мэдээллийн түншлэл
- Фортерийн загвар
- Мэдээллийн технолого болон интернетийн давуу талууд
- Бизнесийн экосистем
Стратеги нь 3 түвшинд хэрэгждэг.
1. Бизнесийн стратегийн түвшин (Business)
2. Фирмийн стратегийн түвшин (Firm)
3. Үйлдвэрлэлийн стратегийн түвшин (Industry)
Бизнесийн стратегийн түвшин (Business)

• Бизнесийн стратегийн түвшинд шийдвэрлэх асуудалд:
• -Байгууллагын бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ
• -үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаа
• -Байгууллагын өрсөлдөгч, нийлүүлэгч, хэрэглэгчидтэй холбоотой асуудлууд байгтаг
• Үнэ цэнийн гинжин загвар (The Value Chain Model):

• Бизнесд стратегиуд нь:
• -бага зардлаар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх
• -Өрсөлдөгчдөөс ялгаатай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх
• -зах зээлд эзлэх хувь хэмжээгээ нэмэгдүүлэх

Фирмийн гинжин хэлхээ ба үйлдвэрлэлийн гинжин хэлхээ

Stockless Inventory compared to Traditional and Just-in-time Supply

Бизнесийн түвшний стратеги



Фирмийн стратегийн түвшин (Firm)

• Байгууллагууд нь өргөн хүрээнд үйл ажиллагаагаа явуулдаг бөгөөд бусад байгууллагууд, засгийн газар, үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаагаа явуулдаг.
• Мэдээллийн түншлэл
• 2 ба түүнээс дээш тооны байгууллагууд өөрсдийн ашиг орлогыг нэмэгдүүлэх үүднээс хоорондоо мэдээллээ солилцдог.
• Энэ нь хэрэглэгчдийг татах, бүтээгдэхүүн үйлчилгээ бий болгох шинэ боломжийг олгох зэрэг олон давуу талтай.
• Фортерийн загвар
• Бизнесийн орчинд 5 гол бөгөөд байгууллагад аюул учруулж болзошгүй 5 хэмжигдэхүүн байдаг.

1. Зах зээлд шинээр орж ирэгсэд
2. бүтээгдэхүүн үйлчилгээг орлуулагч
3. нийлүүлэгчид
4. хэрэглэгчид
5. өрсөлдөгч байгууллагууд
Porter’s Competitive Forces Model

Мэдээллийн технологи болон интернет нь :
- Зах зээлд шинээр орогчдыг дэмждэг
- Үнийн өрсөлдөөний улмаас хэрэглэгчид олширдог
- Нийлүүлэгчдийн эрх мэдлийг багасгадаг
- Орлуулагч бүтээгдэхүүн
Бизнесинй экосистем гэдэг нь нийлүүлэгчид , түгээгчид, оutsoursing үйлчилгээ болон технологийн үйлдвэрлэлтэй харилцан холбоотой байдаг.
Экосистемийн стратегийн загвар